MOKISSOS HERITAGE: BIR GEÇ ANTIK ÇAĞ KOMPLEKSINI YENIDEN İNŞA ETMEK
Kapadokya’nın tarihi arkeolojik bulgular sayesinde, en erken insan yaşamıyla ilgili izlerin ortaya çıkışı olan Paleolitik Çağ’a kadar uzanır. Kuşkusuz bölgenin farklı dönemlerine ilişkin yaşam sürekliliğini de arkeolojik veriler yoluyla takip etmek mümkündür. Bununla birlikte bölgenin bugünkü en görünür kültürel kalıntıları olan çoğunluğu kayadan oyma mimari ve duvar resmi örnekleri Bizans dönemine aittir. Aynı zamanda sözü edilen kültür mirası öğeleri Kapadokya kültürel turizminin de ana bileşenlerinden biridir. Buna karşın Likya, Karia, Kilikia gibi bölgelerin aksine Kapadokya’nın büyük kentlerine ve taş örgü (kagir) yapılarına ilişkin bilgiler oldukça sınırlıdır. Büyük şehirlerden ya da bu şehirlerdeki etkileyici anıtlardan neredeyse hiçbir şey günümüze ulaşmamıştır. Az sayıda kalıntıları günümüze ulaşmış Geç antik Çağ ve Bizans kentlerinin daha sistematik kazılarla gün ışığına çıkarılması, mimari ve arkeolojik bulguların multidisipliner araştırmalarla değerlendirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Araştırmaların ve kazıların azlığı bölgenin kültür mirasının önemli bir dönemini de anlamayı zorlaştırmaktadır.
Hasan Dağı’nın eteklerinde kurulmuş, Kapadokya’nın Geç Antik Çağ metropollerinden bir olan Mokissos Antik kentinde, kısa bir süre önce Üniversitemiz tarafından başlatılan, Cumhurbaşkanlığı izinleriyle ve Kültür ve Turizm Bakanlığı destekleriyle yürütülen kazı çalışmaları bölgenin kentsel geleneğini ve kültürünü anlamayı amaçlamaktadır. “Mokissos Heritage: Bir Geç Antik Çağ Kompleksini Yeniden İnşa Etmek” projesi kentte önemli yapılardan biri olan ve piskoposluk kompleksi olduğu düşünülen anıtsal yapının dijital teknolojilerle sanal gerçeklik ortamında inşa edilmesini kapsamaktadır. Proje çerçevesinde öncelikle yapıdaki toprak dolgu arkeolojik kazı teknikleriyle boşaltılacak, dolgu içindeki arkeolojik buluntular (seramik, cam, metal vb.) belgelenerek (fotoğraf, çizim ve dijital belgeleme yöntemleri) envantere kaydedilecektir. Yapının mimari buluntuları sayesinde yıkılmış olan bölümlerine ilişkin parçalar sanal gerçeklik ortamında yapının ayağa kaldırılması için belgelenerek kullanılacaktır. Elde edilen arkeolojik buluntular da yapıdaki kullanımına yönelik olarak yaratılan yapının üç boyutlu modeline işlenecektir. Verilerin paylaşılacağı bir web sitesi sayesinde Geç Antik Çağın Kapadokyası’na dair bilinmeyen bir kültür mirasının dijital olarak yeniden inşası sunulmuş olacaktır. Proje Kapadokya’nın kültür varlıkları için daha önce gerçekleştirilmemiş bir sanal gerçeklik projesi olması bakımından bir ilktir. Dahası proje, piskoposluk kompleksinin bölgede bilinen tek örnek olması bakımından da özgündür.
Elbette projenin ülkesel, bölgesel ve Üniversitemiz bağlamında önemli kazanımlar sağlayacağı açıktır. Projenin sonucunda, Kapadokya kültür mirasının önemli bir eksik halkasını tamamlayan bilimsel çıktılar bilimsel makale olarak yayınlanacaktır. Öte yandan Geç Antik Çağda kullanılmış olan materyalle birlikte sanal gerçeklikle canlandırılacak üç boyutlu model yerli ve yabancı Kapadokya ziyaretçisinin bir Geç Antik Çağ yapısı içinde o günün insanı gibi dolaşmasına olanak verecektir. Bunun için Kapadokya kültürel miras turizminde yapının bulunduğu Mokissos’un bir gezi rotası olarak öne çıkarılması için üç boyutlu modele ilişkin bir kare kod üretilerek yerel ve ulusal paydaşlarla paylaşılacak aynı zamanda hem web sitesinde hem de kentteki tanıtım panolarında kullanılacaktır. Proje sonucundaki veriler aynı zamanda dijital eğitim materyali olarak Üniversitemizin Arkeoloji, Sanat Tarihi ve Turizm Rehberliği bölümlerinde hem lisans hem de lisansüstü programlarda kullanılacaktır. Daha uzun vadede ise bu proje sayesinde tanınan kentin bölgesel kalkınmaya da dolaylı olarak katkı sağlayacağı açıktır.